Sanok

Królewskie Wolne Miasto Sanok, jak brzmi pełna nazwa Sanoka, to 40-tysieczna miejscowość w Euroregionie Karpackim, w Kotlinie Sanockiej. Miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłu samochodowego i jednym z najstarszych ośrodków górnictwa naftowego na świecie. Przez Sanok przepływa jedna z najpiękniejszych rzek Polski – San. Specyfiką miasta jest lokalizacja w najbardziej wysuniętym na południe i na wschód punkcie kraju.

Historia

Historia Sanoka sięga XII wieku, kiedy istniał już udokumentowany formalnymi zapiskami gród obronny i ważny ośrodek administracyjny. Do rozwoju miasta i jego znaczenia przyczyniło się w dużej mierze położenie geograficzne. Zapiski z XII wieku mówią już o zajęciu ważnego i cennego grodu, co oznacza, że osadnictwo trwało tu wiele stuleci wcześniej, o czym świadczą wykopaliska na górze Fajka. W tamtych czasach Sanok należał do Rusi Halickiej, a prawa lokacyjne otrzymał w 1339 roku. Po roku 1340 Kazimierz Wielki przyłączył do Polski Ruś Halicką, a w 1366 r. potwierdził prawa miejskie Sanoka. W sanockim zamku miał siedzibę urząd grodzki  i ziemski, ze starostą na czele, działały sądy: grodzki, ziemski i wyższy sąd prawa niemieckiego. Okres od połowy XIV do połowy XVI wieku uchodzą za najpomyślniejsze w dziejach miasta, kiedy to zaczął się jego powolny upadek, spowodowany pożarami. Pod pruskim zaborem miasto praktycznie nie miało ani jednego całego budynku, stąd straciło znaczenie administracyjne. Ponowny rozwój nastąpił w XIX wieku. Powstały fabryki, w tym pierwowzór dzisiejszego „Autosanu”, drukarnia, księgarnia, linia kolejowa. Pierwsza wojna upłynęła pod znakiem epidemii cholery. Dwudziestolecie międzywojenne, to elektryfikacja, gaz i kolejne fabryki. Do 22 czerwca 1941 r. Sanok był miastem granicznym, gdyż rzeką przebiegała granica państwowa pomiędzy Generalnym Gubernatorstwem a Związkiem Radzieckim.

Zabytki świeckie

Jako miasto o długiej historii Sanok jest też bogaty w zabytki. Znaczna część starych budowli uległa wprawdzie pożarom i wojennym zniszczeniom, ale i tak miasto wciąż ma się czym pochwalić. Poza Starówką sandomierską i fragmentami Śródmieścia na szczególną uwagę zasługuje sanocki skansen – Park Etnograficzny Muzeum Budownictwa Ludowego, stanowiący sam w sobie jakby samodzielną niewielką dzielnicę miasta, na którą składają się najcenniejsze obiekty drewnianej architektury, zgromadzone za całego regionu. Zabytkiem z początków istnienia Sanoka jest zamek, postawiony w miejscu dawnego grodu, początkowo gotycki, w latach 1523-48 przebudowany na styl renesansowy. Zamek znajduje się na wzgórzu, oddzielonym od Starego Miasta fosą. Dziś mieści się w nim Muzeum Historyczne. Pod dziedzińcem zamkowym znajdują się dwa niemieckie schrony. Przy zamku znajduje się tzw. Zajazd, w którym dawniej mieścił się odwach i apteka, a dziś siedziba dyrekcji muzeum. Budynek pochodzi z XVIII wieku. Nie można również zapomnieć o Ratuszu. Budynek powstał w XVIII wieku na miejscu dawnej spalonej kamienicy. Centralną część Ratusza wieńczy zegar, wykonany w Pradze, a uruchomiony 1 lutego 1906 roku.

Zabytki sakralne

Jak w każdym starym mieście tak i w Sanoku nie brakuje ciekawych świątyń. Jako miasto leżące na granicy, a przez dłuższy okres dziejów włączone do Rusi Halickiej Sanok posiada zarówno świątynie katolickie, jak i prawosławne. Z połowy XVIII wieku pochodzi Katedralny Sobór Prawosławny pw. Świętej Trójcy, w którym znajduje się oryginalny ikonostas, XVIII-wieczne ołtarze oraz XVII-wieczna Cudowna Ikona Matki Boskiej Sanockiej. Budowle katolickie reprezentuje XVII-wieczny kościół i klasztor OO. Franciszkanów pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. W przykościelnej kaplicy odkryto średniowieczne cmentarzysko i mury z XIV w. Z kolei z XIX wieku pochodzi Kościół farny pw. Przemienienia Pańskiego, wybudowany na miejscu wcześniejszego kościoła św. Michała. Wyznanie żydowskie reprezentuje Mała Synagoga przy Rynku, mieszcząca dziś Archiwum Państwowe, Synagoga „Jad Charuzim” z XIX wieku, obecnie kompleks biurowo-mieszkalny czy też prywatna sala modlitwy w budynku przy ul. Cerkiewnej.

Inne atrakcje architektoniczne

Sanok to również wspomniana już Starówka, a na niej szereg kamienic i domów z okresu XVII i XVIII wieku, w stylu eklektycznym oraz secesyjnym. Z XIX wieku pochodzi „Ramerówka”, czyli dawna kamienica rodziny Ramerów, willa mieszczańskiej rodziny Zaleskich, secesyjna willa wybitnego, sanockiego architekta, Wilhelma Szomka, secesyjna, mieszczańska willa rodziny Domańskich, secesyjna kamienica przy ul. Kazimierza Wielkiego, budynek dawnej Rady Powiatowej, wille w przy ul. Głowackiego, kilka budynków obecnych szkół średnich, pomieszczenia dawnych koszar, Dom Misjonarzy, oraz kościoły i cerkwie. W Sanoku są też pozostałości zabudowy dworskiej. Należą do nich miedzy innymi zespół parkowo-dworski w Olchowcach z osiemnastowiecznym spichlerzem oraz dwór i park podworski Mniszek-Tchorznickich z XVIII-wiecznym ogrodem. Sanok to również miejsce lokalizacji wojennych umocnień tzw. „Linii Mokotowa”.

Informacje ogólne

Powierzchnia 64,39 km²
Ludność 47,53 tys.
Gęstość 740 os./km²
Prawa miejskie 1923 rok

			Lovetotravel Kontakt

Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies